Es mostren els missatges amb l'etiqueta de comentaris po. Mostrar tots els missatges
Es mostren els missatges amb l'etiqueta de comentaris po. Mostrar tots els missatges

divendres, 25 de maig del 2018

Auvernhat, B

babaròta: escarabat de cosina
babau: bèstia imaginària per far paur als mainatges. Se sortisses lo babau te minjarà, "Se minges pas ta sopa lo babau vendrà; nom donat als insèctes bacha (o bascha se ven del gallés 'bascauda'): fr. baquet, auge / bucket english
bachàs (o baschàs se ven del gallés 'bascauda'): abeurador
bachòla (o baschòla se ven del gallés 'bascauda'): panièr o semal per lo transpòrt de rasim durant las vendémias; sòrta de bac de fusta, de forma ovalària, amb doas ansas lateralas constituidas per un talon de branca laissat sus las dogas / banasta
bacon: lard, codena de lard
badar: dobrir; restar la boca dubèrta, estonat / badá (boca uberta) , badallá 
badat: dobèrt   / badat, esbadocat
badinar: s'amusar  / divertís, entretindres
badinatge: fr. plaisanterie
badò: pèça del jòc d'escacs que se desplaça de galís
bagatge: vestits; bagatges
bajau: casuda
bal: bal, dansa
balai, balaja: fr. balais
balar: dansar
balastra: caçairòla
baloard: fr. boulevard
bandat, bandada: sadol, ebri
banejar: fr. bruiner
banhadura: fr. mouillure, état de ce qui est mouillé / bañat en ch.
banhar: molhar (qualqu’un en li getant d'aiga) / bañá en ch.
banhar (se "): far un banh
banhat: fr. marécageux
banhòla: banhadoira anciana amb de rodetas
banqueta: trepador
baraban (barrabam??) : filh de degun, boemian
baralhar: s'agitar
barbajau, èrba de talhadura : joubarbe


barbòlha f. persona que parla indistintament; esperit confús e inconséquent, pauc senat; fig. enfanton
barbotir : parlar doçament
bard: fr. terre glaise
bardar: salir
bargassejar: fr. baragouiner
barginhar, barguinhar: esitar; mercadejar, negociar lo prètz
baril, barril? : bòssa, bossa, ansa (engenh de pesca)
barjaca: fr. femme médisante
barjar: bregar, concassar lo lin, lo cambe; parlar fòrça
barlandatge: v. Varalh
barquet: fr. baquet (à lessive)
barracan [barracòn/boracan]: estòfa
barrar: claure, enclaure un eiretatge, tampar, arrestar; claure un terrenh, un camp
barrat, barrada adj: barriolat, barriolada
barrats/mèrles: bigarrats (gendarmes. Nom donat pel marescal Duroc als musicians de la garda urbana)
barreirat: Darcar lo barreirat: passar una frontièra, cambiar de situacion, cambiar de camp, eventualament trair.
barron: baston
barta: fr. hotte
bartòt: fr. punaise
bas, -sa: pregond, -a
bast [bas/bat]: fr. bât
basta : se a Dieu plai (tanben emplegat)
bastissa: immòble
baston [basto]: fr. bâton
bata: sòc d'un animal
batal, batala: fr. pagaie
batalejar: fr. pagayer
batalhar: fr. discutir; déblatérer
batejar [batedzà/batigià]: fr. baptiser  / batejá, batech
batel: batèl
batelar, baratelar: anar e venir amb bruch
bavaira, baveira, bavareta, bavarèl: pèça del faudal masculin
beal, be(s)au, beau: besal, rec: canal de derivacion qu'adutz l’aiga del riu al molin o que mena las aigas dels prats vèrs un rec
bèc [bè] : fr. bec
becar: 1. fr. becqueter, piquer avec le be.c 2. fr. sommeiller (sans jaire?)
beçau: beç (tanben emplegat)
bealar: cridar  / belá u fa una ovella
bedissa: sause
bei: amb
bèissa: fr. bêche
belament: lentament, doçament
belet: ancestre, bisaujòl; grandpaire (mèstre del maine); nom afectiu balhat a un pichon
belèt: febrièr
bèlh, a: bèl, a
belhcòp: fòrça, plan
belhida: semola
belhir: bulhir, bolhir; fermentar
belièra: V. beal
belija, belha, buluga: beluga
bèl-paire, bèla-maire: nuòu marit, nuòva esposa de la maire/del paire
ben [bej/bion] : fr. bien adv
bena: buc, rusc, bornat
bena, bana: banasta pichona garnida de vime
benabèl: fr. bel et bien
benastrat: qu'a sòrt
benlèu [belèu/bienlèu/beliau]
bentot: tanben
bequenar: rire (far bequenar)
bericles: lunetas de vista
berla: ataüc
berbesin: formiga
bernachon, bernaton: fr. roitelet
bèrta, barta: fr. hotte ou panier en osier que les cultivateurs portent sur le dos, soit au moyen de bretelles passées sur le épaules, soit à l’aide de bras ou leviers en bois que les épaules supportent et que les mains retiennent.
berzenar: bufar violentament del nas, boca barrada, durant un esforç o just après
bessina de lop: fr. vesse-de-loup   / pet de llop en ch. bolet
besonha, besunha ? : causa - besenhas (f. pl.) causas personalas, vestits
bèstia: fr. sot
bestiau m: fr. bétail
bestium: animalum, ensemble dels animals
Bèu sénher/senhina (f.), Biau/bel [bi] sénher/senhina (f.) : sénher! ; expression de commiseracion equivalenta a "pecaire" o "bona gent". Bon sénher! exclam.
beta: còrda
beure [bi(e)wre/biwri/bewre] : fr. boire
beure: castor
biaças pl. (perque a doas pòchas) : fr. besace
bian : V. Bien
bica: cabra
bicar: baisar
bicha: fr. grand pot de terre
bichier, pechier: fr. cruche   / jarra
bichon: pòt
biega: cròssa
bien: plan, bèlcòp
bigòra (viròla??) : fr. tarrière, outil de charron
bienastrós: aürós, sortós
bienvolença: bon voler, gràcia
bima: vedèla jove, de dos ans (del latin bis)
bisa, bissa?: vent del Nòrd, que bufa entre lo nòrd e l'èst. bisa nièra: vent fosc de la nèu (NO)
bisaurada: fr. bourrasque
biscar: èsser contrariat o vexat
blacau (blacaud ?): fr. babillard
bladre : fr. érable sycomore ou faux platane
blai: beç
blanche m. : corset (vestit). fr. corsage
blasina: fr. bruine, pluie fine et brumeuse
blat: cereal en general. Lo fr. blé: lo froment.
blat negre: fr. sarrasin
blat d'Espanha: fr. maïs  / panís
blat, sega, segol: segla
blauda [biawda, blòwda] : fr. blouse, sorte de vêtement, de tunique. Se dit quelquefois aussi d’une redingote à longues basques
blesta: fr. écheveau de fil. v madaissa
bleu, blèva: blau, blava
blòc: en bloc: tot ensemble
boada: transpòrt collectiu per ateladas de buòus; fr. corvée, assistance passagère, travail collectif et bénévole, pour donner un coup de main à charge de revanche. Es un vestigi dels trabalhs deguts et exigits al senhor de l'ancian regim. V. Boirada
bòba: serpent, colòbra
boc [bu/but], bocaud, bòchi : fr. bouc
bòca: vièlha cabra
bocar [ò] : potonar sus la boca
bocha: labra, boca
bochon: bistrò(t), bar
bocin: un bocin: un pauc  / bossí, bossinet, un mosset
bocla: bocla de metalh
bodiàs: romeguièra
bodier: boièr (tanben emplegat). fr. bouvier
boetar (vòutar) : fr. voûter, arquer
bofet: tafanari (umoristic)
bouetat (vòutat) : òme qu'a l’espinada arcada
boga: fr. borne, limite
boinar, bodinar: bornar, delimitar
boira: fr. ensemble de bovins de trait
boirada: transpòrt collectiu per ateladas de buòus; fr. corvée, travail collectif et bénévole, pour donner un coup de main à charge de revanche. Es un vestigi dels trabalhs deguts et exigits al senhor de l'ancian regim. V. Boada
boirar: mesclar (se ditz tanben)
boirar o borrar: metre en fagòts; emplir
boirat: emplit
boire: ventrut
boirelat: V. Boirat
boiron: fr. jeune apprenti bouvier
boissaman: eissugaman
boissar: eissugar. V. panar
boisson de las penas: V. pena
boissonada: fr. fourré de buissons
boitós: ranc. fr boîteux
bòja: saca de tela grossièra
bola: V Boga
bolet de la baga: fr. coulemelle
bolha: garait (se ditz tanben)
bolhat: fr. tache, flaque d'eau ou de couleur
bolicar, bolijar?, bolejar? : bolegar
bolija(r): estincela(r)
bolla: bòla
bòn: bon ('bon' davant vocala, bòn davant consonanta. Après lo nom, 'bon': 'un òme bòn, un bon òme'; de bòn pan)
bonicon: esvèlt, polit
boquet: saltarèla
boqueton: fr. chevreau mâle
borg: capdulh d’una comuna
boriaire, -aira: borièr. fr. fermier
borion: fr. bourgeon
borlar: brutlar, bruslar
borlet: fr. bourrelet qu'on met sur la tête des enfants qui commencent à marcher. Virar borlet: perdre lo cap
bòrli: bòrlhe (tanben emplegat), òrb; fr. taon aveugle
bòrna: fr borne, limite
bornatat : fr. creux adj.
bòrni d'un uelh: bòrni que n’a qu’un uèlh
bornicada: fr. préjugé, aveuglement
borras: étoupes
borrassa: fr. lange en laine dont on enveloppe les enfants nouveau-nés. En pl. : ensemble des langes qui servent à emmaillotter un enfant
borrasson: joguèt de pelucha
borré (grafia? cf. leng. burèl?) m: vèsta
borret: taure; adj. molsós
borreta: vaca jove (1 an)
borsalhièr?: fr. bourrassier
botassa: fr. mare
botaròt: fr. champignon
botelha: vessiga; botelha
botelhièr: fr. aide-de-camp du vacher
bòtja: v. bòja
botre: botar, metre (tanben emplegats)
bourrar: renonciar, non pas capitar
bragas, brajas f plur: fr. culottes (vièlh parlar de comunas ruralas; Lo parlar modèrne de las vilas de Pleus, Mauriac e Salèrn se se ditz culòtaalotos)
bragas, braias f plur: pantalon. pausar braias: anar de ventre
braietas f plur: fr. petite culotte
brajon (de banh) : eslip (de banh)
branda: fr. grande bruyère
brandar: tuar; bramar (fr. braire); cremar amb una flama viva, ardenta
brandir: fr. agiter, branler, secouer
brau: fr. taureau, étalon
breçòu, breçau: breç (tanben emplegat)
bregalhat, brigalhat: fr. bariolé, peint de diverses couleurs
bregira, braceira?? : segla
bren, remol, cru (Salèrn, Mauriac), bes? [besh] (Riom) : fr. son, résidu de la farine
brenar, renar: fr. bruit dut cochon quand il trempe son groin dans l’eau ou dans tout autre liquide
brénia/breba: bren (mèrda)
brenle, brinle: fr. branle, danse dans laquelle les figurants se tiennent par la main, forment un cercle et parcourent successivement tous les
points de la circonférence
bresar, brisar: fr. émietter du pain, briser avec effort
bresilhar: fr. gazouiller
briòla m.: obrièr maladrech, pauc dotat
bricolar/gigonar/barginhar: trantalhar, barguinhar, esitar, tergiversar
brifar: manjar bèlcòp
bringa: femna mal bastida, una evaporada, una filha nauta e desguindada que fa pas que saltilhar e gambadar
briular, briugar?? [briwgà/briewgà] : "bourdonnement grave que le taureau fait entendre lorsqu’il marche fièrement à la tête de la vacherie ou gratte du pied la terre ; il est remarquable que les animaux ne font plus entendre cette espèce de bourdonnement après la castration ; 'briugar, brandelar, branlar, barlocar': beugler le taureau. Le beuglement ordinaire des bœufs, des vaches et des veaux se nomme 'bramar' ; ces animaux ont, en outre, un troisième cri, que nos montagnards appellent 'deigueilar', qui commence par un son prolongé, très aigu, et se termine par un ton grave, c’est un cri d’alarme qui annonce la présence du loup." (Alan Broc)
broa: limit (d'un camp). Broa delh ciau (o asuelh): orizont, asuèlh
bròc [bro(k)] : vas en tèrra, pròpri a contenir d'aiga; fr. cruche.
bròca: branca
brocantar: fr. brocanter
broet: bròu, bolhon
brossa: fr. bruyère; fusta/lenha menuda, brancam
brostar: fr. broûter
bruèia, bruelha: fr. fâne, pousse, feuilles (d'ortolalha)
bruelha, bruèia: fr. fâne, pousse, feuilles (d'ortolalha)
bruga: fr. bruyère
brugir: murmurar, fr. bourdonner (un riu)
brulhar: brutlar
bruma, brumatge fr. brouillard
brut: bruch, rumor, novèla
bu: amb
budel: budèl. budel cuolat [kiogat]: fr. le rectum
bueu (plur. [biaws/büe/bë/bü/bes]): buòu
bufa: bofa (còp)
bufar: bofar
bufet: fr. soufflet, instrument servant à produire du vent
buïja, buja, boja: pradèl (bas e umid), pasquièr, situat sovent prèp de la maison, inculte ont gaireben sempre l'èrba a creissit naturalament. Ancianament designava la bosiga fr. jachère
buja: fr. cruche
bujada, bugada (forma orlhaguesa montada en Cantalés): bugada
buquet: V. Boquet
burla: tempesta de nèu
burlar: faire una tempesta de nèu; brutlar
busac, busal, busau: fr. milan; anc. busa. V. gusa
but: but, pont que se visa
butit: testut